De symptomen van Tourette worden in belangrijke mate veroorzaakt door een ontregeling van de neurotransmitters in de hersenen.
Bij veel van de processen die tot vorming van neurotransmitters leiden en bij de stofwisseling in de hersenen spelen vitaminen en mineralen een belangrijke rol. Het is dus zaak voor voldoende vitaminen te zorgen. "Voldoende" is echter niet de hoeveelheid, waarbij je net geen scheurbuik of beriberi krijgt, maar vele malen meer. En voor iemand met Tourette ligt de dosering extra hoog. Vooral vitamine C en de B - vitaminen zijn bij neurologische stoornissen belangrijk.
Vitaminen zijn doorgaans veilig om in te nemen wanneer men rekening houdt met leeftijd, gewicht en stofwisseling van de betrokkene. De ene persoon is al gevoeliger voor hun werking dan de andere. Er bestaan goede boeken over vitaminesupplementen, ook een diëtist of arts kan u goede raad geven. De veelbelovende reclames voor vitaminepreparaten neemt u echter best met een korreltje zout. Wantrouw vooral producenten die beloven dat zij ‘het’ middel hebben voor aandachtsstoornissen, nervositeit, ADHD, enz.

Overzicht van de verschillende supplementen die een gunstige invloed kunnen hebben op Tourette :

Vitamine C (ascorbinezuur) is meestal voldoende in onze voeding aanwezig maar gaat vaak verloren tijdens de bereiding. De vitamine is zeer gevoelig voor licht, lucht en warmte. Rokers dienen extra vitamine C te gebruiken. Een pakje sigaretten verbruikt 250 mg. C (vijf flinke sinaasappels!). Wanneer een kind gevaccineerd wordt is het aanbevolen om een tijdje vooraf en nadien extra vitamine C te geven (op kindermaat!). Vitamine C is namelijk onmisbaar voor de goede werking van het auto-immuunsysteem.
Wanneer men hoge dosissen (meer dan 500 mgr.) wil nemen is het beter om een arts te consulteren. Megadosissen moeten steeds gecombineerd worden met vitamine E en bovendien vermeld worden bij een eventueel bloedonderzoek, want ze kunnen de resultaten beïnvloeden.

Vitamine E (alfa tocoferol) is belangrijk voor de werking van het auto-immuun systeem. Personen die neuroleptica (Haldol, Orap, e.a.) en / of antidepressiva (Prozac, Serlain, Seroxat, e.a.) nemen, hebben baat bij vitamine E om de bijwerkingen te verminderen. Vitamine E is ook in vet oplosbaar maar er is nog nooit een bijwerking gemeld bij hoge doseringen, behalve dat het bloedverdunnend werkt (boven de 1200 I.E.).

De vitamine B - familie omvat thiamine (B1), riboflavine (B2), niacine (B3), panthoteenzuur (B5), pyridoxine (B6), inositol (B7), biotine (B8), foliumzuur (B11) en cyanocobalamine (B12).
B1 tekort leidt o.a. tot angst, prikkelbaarheid en vlugge vermoeidheid. Niet meer nemen dan 100 mg.
B2 tekorten treden vooral op bij inname van bepaalde medicatie zoals Anafranil (voor dwangstoornissen) en sommige andere antidepressiva.
B2 en B3 (ook vitamine PP genoemd) en magnesium bevorderen de slaap en verhogen het serotoninegehalte.
B6. De belangrijkste vitamine bij Tourette is echter B6. Deze speelt een voorname rol bij de aanmaak van serotonine, melatonine en dopamine. Vitamine B6 werkt verder mee in de aanmaak van diverse neurotransmitters en is dus noodzakelijk voor een goede stemming en sterke zenuwen. Stress en angst creëren een verhoogde behoefte aan vitamine B6. Tekorten veroorzaken o.a. depressie en zenuwstoornissen.

Proeven bij personen met een neurologische stoornis hebben uitgewezen dat vitamine B6 + magnesium + een multivitamine B in 60% van de gevallen een waardevol verschil kan maken. Het is onbegrijpelijk dat men bij de diagnose van Tourette en aanverwante stoornissen niet standaard het advies meekrijgt om dit vitamine-mineraalsupplement uit te proberen. Temeer daar het volkomen risicoloos is. Normaal neemt men 10-25 mg B6 per dag. Voor mensen met neurologische stoornissen kan dit echter tot 200 à 500mg verhoogd worden. Daarbij neemt men ook 100 tot 400 mg. magnesium èn een multivitamine met alle B’s. Dit om de werking te optimaliseren. Bij jonge kinderen zal men rekening houden met het lichaamsgewicht.
Voor dosissen B6 tussen de 200 mg. en 1 gram worden er zelden neveneffecten gemeld. Boven de 1 gr. of bij heel gevoelige personen ziet men soms nevenwerkingen zoals overgevoeligheid voor geluid of tintelingen in handen en voeten, net alsof je ledematen ‘slapen’.
Je merkt dit bij kinderen doordat ze met hun handen ‘wapperen’ om dat ‘dood’ gevoel weg te krijgen of doordat ze moeite hebben om fijne dingen (kruimeltjes) op te rapen. Dit effect verdwijnt wanneer men de dosis vermindert. Verder blijken deze bijwerkingen vooral voor te komen bij mensen die geen magnesium nemen.

Let op: pyridoxine (B6) is aanmerkelijk duurder dan de andere B-vitaminen. Derderangspreparaten zijn te herkennen aan het feit dat er van B6 minder in zit dan van de overige B's. Een goed merk is Solgar VM 75, met 75 mg. van alle B's en nog vele andere vitaminen en mineralen. B6 (bv kan je dan apart in een hogere dosis bijnemen.

Rilatine versus vitamine B6
Een zorgvuldig begeleid onderzoek van Mary Coleman M.D. en haar medewerkers, gepubliceerd in 1979 in Biological Psychiatry, toonde aan dat bij de vergelijking van een hoge dosis vitamine B6 met Rilatine (een veel voorgeschreven middel voor hyperactieve kinderen) of een placebo, B6 net zo effectief was als Rilatine en een langduriger effect had. Niemand heeft de moeite genomen om dit onderzoek in de meer dan twintig jaren daarna te herhalen.

Magnesium (bij voorkeur gebonden aan aspertaat) is belangrijk voor de werking van het zenuwstelsel en onmisbaar wanneer je vitamine B6 neemt. Het heeft ook een bloeddrukverlagende werking, dus verwittig je arts wanneer je medicatie voor de bloeddruk neemt zoals bvb. Dixarit of Catapressan (deze middelen worden ook voor Tourette gebruikt).

Zink is een kalmeer mineraal. Hersenen hebben zink nodig. Wanneer het stressniveau hoog is treedt er zinkverlies op. Zink wordt het best geabsorbeerd in de vorm van zinkaspartaat, zink picolinate, zinkgluconaat of zinkcitraat.
De dosis varieert tussen de 15 en 20 mg. In 1997 bleek uit een een Brits onderzoek dat van 190 kinderen met ADHD er 183 een zinktekort hadden.

Passiebloem ( Passiflora incarnata) van een goed homeopathisch merk zoals Unda of Dolissos is een slaapbevorderend, krampwerend middel voor kinderen.

Sedinal, een middel op basis van planten maakt hyperactieve kinderen rustiger (3 x 30 druppels of 3 x 2 tabletten per dag). Beide zijn te verkrijgen bij de apotheek.

Essentiële vetzuren ondersteunen de werking van het auto-immuunsysteem vooral bij aandoeningen van het centraal zenuwstelsel. Er zijn drie soorten vetzuren: omega 3, omega 6 en omega 9.
Omega 3 vetzuren zijn belangrijk bij het tot stilstand brengen van ontstekingsprocessen, voor een gezond vaatsysteem, de ontwikkeling van het ruggenmerg en het zenuwstelsel, het opbouwen van een sterk afweersysteem. Ze beïnvloeden ons IQ en gedrag. Ze zijn van essentieel belang bij het beschermen tegen allergische reacties. Daarnaast zijn ze de belangrijkste vetten die voor de opbouw van de hersenen en het vormen van het oognetvlies zorgen.
Onderzoek in Amerika wijst uit dat er een samenhang bestaat tussen Alzheimer, dementie en depressie en een lage opname van omega 3 vetzuren. Zelfs bij hyperactiviteit, psychoses, schizofrenie en manische depressiviteit werden goede verbeteringen gemeld door behandeling met lijnzaadolie (bevat omega 3).
De belangrijkste bron, buiten lijnzaadolie, is visolie. Tegenover visolie staan wij echter een beetje argwanend omwille van de residu’s van giftige stoffen die men tegenwoordig in vis vindt. Een betrouwbaar merk voor essentiële olie op basis van lijnzaad is Barlean’s Organic Oils, U.S.A. verdeeld door Minami Nutritions nv – 2630 Aarstelaar www.naturepharmacie.com en in de meeste natuurwinkels te verkrijgen of te bestellen. De olie mag ook aan kinderen gegeven worden. Men kan ze met een lepel innemen of mengen onder een hapje eten of in een drankje.
Hoe de vetzuren werken weet men nog niet precies maar ze blijken cruciaal te zijn voor de werking van de neurotransmitters.
De resultaten van recent onderzoek duiden erop dat het wel drie maanden kan duren voordat niveaus van meervoudig onverzadigde vetzuren in de hersenen zich normaliseren, zeker indien er langere tijd sprake is geweest van een tekort.

Ginkgo Biloba is het extract van de ginkgoboom. Er zijn reeds vele klinische studies verricht die bewijzen dat het geheugen en de concentratie erdoor aanscherpen In Duitsland wordt het regulier voorgeschreven bij Alzheimer. Het bevordert de doorbloeding van de hersenen. Veel kinderen en volwassenen met Tourette verbeteren hun prestaties op school of op het werk door de inname van Ginkgo. Aanbevolen merk: Bio-Flow. De enige tegenaanwijzing voor Ginkgo Biloba is dat je het niet mag nemen vlak voor een operatie of samen met bloedverdunnende middelen omdat het de bloedstolling een beetje vermindert.

St. Janskruid: De antidepressieve werking van St Janskruid die uit een groot aantal onderzoeken blijkt, wordt met name toegeschreven aan een verlengend effect op de neurotransmitter serotonine net zoals bij serotonine-heropnameremmende medicijnen zoals Prozac.

Lecithine vermindert de klachten bij Tourette. Het bevat o.a. het carbohydraat inositol dat een belangrijk rol speelt in de boodschapoverdracht tussen neurotransmitters zoals serotonine en acetylcholine. Het activeert ook de serotoninereceptoren.
Lecithine bevat ook nog choline, een stof die noodzakelijk is voor processen in de hersenen die betrekking hebben op geheugen, leren en denksnelheid. Lecithine kan verkregen worden in de vorm van olie (aan sommige merken van essentiële vetzuren is het al toegevoegd) of in de vorm van zachte korrels die men kan toevoegen aan vruchtensap. Zie ook een eerder gepubliceerd artikel)

Inositol (ook wel vitamine B7 genoemd) werkt tegen depressies en angstaanvallen. Recentelijk zijn er twee Israëlitische dubbelblind onderzoeken gepubliceerd met inositol. In de eerste studie kregen 28 depressieve patiënten een hoge doses inositol of een placebo gedurende 4 weken. Bij 11 van de 13 mensen die inositol gekregen hadden was er verbetering opgetreden . Dit was niet het geval in de placebogroep. Studies hebben bewezen dat het in dagelijkse dosissen tussen 12 en 18 gr. ook therapeutisch werkt bij angsten, paniekstoornissen en OCD (dwangstoornissen). Kinderen: 200 mg. / per kilogram lichaams-gewicht / per dag.

Bach – bloesemtherapie wordt door veel mensen met succes toegepast. Welke bloesem geschikt is moet individueel bepaald worden. Enkel het middel Rescue heeft een meer algemene werking.
Het kan zijn diensten bewijzen bij kinderen of volwassenen die helemaal over hun toeren zijn (angst, huilbui, woedeaanval). Vier à vijf druppeltjes zijn normaal voldoende om het tij te doe keren
Informatie over erkende Bach - bloesemconsulenten kan u krijgen bij vzw De Walnoot, informatie- advies- en opleidingscentrum Bach - Bloesems Remedies, Hanendreef 135 - 2930 Brasschaat. Open op ma-, woe-, vrij- voormiddag tussen 9.00 uur en 10.30 uur of op de website De Walnoot.
Koop steeds de originele bloesems te herkennen aan het Bach Flower embleem met de Wilde Roos en de vermelding van herkomst (Bach Flower Remedies, Oxfordshire, OX145JX, UK). De druppels zijn te koop in apotheken en sommige natuurwinkels.

Kun je teveel vitaminen binnenkrijgen?
Ja dat kan, al heb je meer kans dat je er te weinig binnen krijgt. Vitaminen A en D zijn vetoplosbaar en worden door het lichaam opgeslagen in de vetcellen. Men vindt ze in de meeste vitaminepreparaten terug. Bij deze vitaminen moet men opletten dat men er niet te veel van inneemt. Bij zwangerschap of borstvoeding moet men voor alle supplementen steeds met de arts overleggen.
Vitamine B1 niet nemen boven de 100 mg. Zink niet hoger dan 25 mg. Vitamine B6 : zie hoger.

Werkt het?
Soms is het moeilijk om uit te maken of iets helpt of niet. Zeker wanneer het supplement samen met een klassiek medicament gegeven wordt.
Het beste is om een dagboek bij te houden waarin men optekent wat men geeft en hoeveel, welke zichtbare veranderingen er zijn (minder of meer tics), of er een wijziging is in het gedrag, enz.
Wanneer u met een supplement start bij uzelf of uw kind, licht dan zo weinig mogelijk mensen hierover in. Op die manier zul je objectieve reacties uit de omgeving krijgen want zelf kun je misschien het slachtoffer zijn van autosuggestie.
Indien er na vier tot zes weken geen enkele verbetering merkbaar is, dan werkt het niet. Het gebeurt inderdaad dat iemand geen resultaat heeft of in zeer zeldzame gevallen zelfs een paradoxale reactie krijgt.
De positieve ervaringen overtreffen echter ruimschoots de negatieve. Voor veel mensen met Tourette heeft een voedingssupplement hun levenskwaliteit aanzienlijk verhoogd.
Wanneer u wijzigingen in uw voedingspatroon aanbrengt of essentiële oliën toevoegt kan het resultaat 3 maanden op zich laten wachten.

Raadpleeg steeds professionele hulpverleners in verband met vragen rond diagnose, medicatie of behandeling van het Tourettesyndroom. De vzw Vlaamse vereniging Gilles de la Tourette is niet gemachtigd en heeft niet de intentie om direct of indirect medisch advies te geven en wijst elke verantwoordelijkheid af voor eventuele fouten in de tekst. De Tourettevereniging kan evenmin aansprakelijk gesteld worden indien er personen zijn die op basis van deze publicatie zichzelf willen behandelen zonder voorafgaand medisch advies.